سرکار خانم فاطمه سلطان محمدی در نشست علمی «کاربست قاعده حریم حمی در حفاظت از کانون خانواده با تاکید بر عوامل برون خانوادگی» که به همت معاونت پژوهش جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها در تلویزیون اینترنتی حوزه در بخش حوزوی در سی و یکمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم در تهران برگزار شد، اظهارکرد: تمام جوامع به نهاد خانواده اهمیت میدهند و دلیل آن نیز، آن است که هر فردی در این نهاد متولد می‌شود و اولین مدرسه ای است که انسان در آن، رشد می‌کند.
استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: در نظام به نهاد خانواده اهمیت بسیاری داده می‌شود. در نظام اسلامی بر خلاف نظام غرب که تقریبا خانواده ستیز و خانواده گریز است، به نهاد خانواده اهمیت بسیاری می‌دهد.
استاد و پژوهشگر جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها اظهارکرد: اسلام، یک دین خانواده پذیر است. در برنامه‌های اسلام برای زندگی، شاهد هستیم که بسیاری از احکام و قواعد برای تحکیم نهاد خانواده، دیده شده است.
وی گفت: در اسلام برای تشکیل و تحکیم و جلوگیری از انحراف خانواده برنامه داریم. اسلام در زمینه تشکیل خانواده جوانان را به ازدواج به هنگام تشویق می‌کند. در اسلام دوست داشتنی ترین بنا، بنای خانواده است. ولی در طرف مقابل هر برنامه و کاری که نهاد خانواده را متزلزل کند، مغضوب است.
این محقق قرآنی افزود: شهید مطهری در خصوص نقش و اهمیت خانواده بیان می‌کنند که ازدواج تنها برای مصاحبت زن و مرد نیست بلکه ازدواج دارای قداست است، زیرا در کانون خانواده یک نسل پرورش می‌یابد و نسل آینده جامعه از طریق خانواده رشد می‌کند و اگر بخواهیم بدانیم که نسل آینده ما چگونه است باید ببینیم که نسل جوان در این خانواده به چه شکل رشد می‌کند.
سلطان محمدی عنوان کرد: برای تدبیر نهاد خانواده و جلوگیری از انحراف خانواده نیز برنامه‌های بسیاری وجود دارد. قرآن از افراد خانواده می‌خواهد که مراقب کانون خانوادگی خود باشند. در آیه ۶ سوره تحریم خداوند بیان می‌کند که « یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَیْهَا مَلَائِکَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا یَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَیَفْعَلُونَ مَا یُؤْمَرُونَ »؛ یعنی ای مومنین، خود و خانواده خود را از خطر انحراف برحذر دارید و مواظب خانواده تان باشید. از اینکه نسبت به خانواده بی تفاوت باشید جلوگیری کنید زیرا هرچه بی تفاوت باشید خانواده دچار انحراف می‌شود و کم کم به سوی آتش جهنم سوق می‌یابد.
استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: خداوند به انسان دستور می‌دهد که از کانون خانواده مراقبت کنند و به رذایل سقوط نکنند.
استاد و پژوهشگر جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها اظهارکرد: خداوند در آیه ۱۸۷ سوره بقره بیان می‌کند که زن و مرد مثل لباس هم هستند. یعنی مرد و زن در یک خانواده به دلیل اینکه بستر اولیه زندگی را شکل میدهند باید مراقب هم باشند. دلیل این مراقبت آن است که اولین معلمان فرزندان در خانواده، پدر و مادر هستند.
وی گفت: برای اینکه از فروپاشی خانواده جلوگیری شود و خانواده ها، بنیان محکمی داشته باشد، دستور داده شده است که هر گونه بهره جنسی باید در محدوده جنسی و کانال خانواده رخ دهد و اگر غیر از آن باشد حریم خانواده دچار تزلزل می‌شود و اسلام نیز در این باره هشدار جدی صادر کرده است.
استاد حوزه علمیه خواهران افزود: یکی از قواعد مهم که ما را از ورطه سقوط نجات می‌دهد، قاعده حریم حمی است. این قاعده یک قاعده فقهی است که اولین بار، دکتر سعید داوودی در سال ۸۳ در مقاله ای با همین عنوان در مجله علمی پژوهشی حقوق اسلامی، این قاعده را به شکل کامل توضیح داده است. بعدها نیز افراد دیگری از این قاعده در حوزه‌های مختلف استفاده کرده اند.
سلطان محمدی عنوان کرد: این قاعده برگرفته از سیره عقلا است. عقلا در زندگی روزمره خود این امر را صحه گذاشته اند و شارع مقدس نیز این سیره را پذیرفته و نظر مثبتی به این قاعده دارد زیرا آیات و روایات وقواعد فقهی و اصولی در اثبات این قاعده شاهد هستیم.
استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: حمی به معنی نقطه کانونی حرام است که از طریق لایه‌های پیرامونی کاری می‌کنیم که فرد به سمت حرام نرود. یعنی افراد حق ورود به این حریم را ندارند تا به این حرام دچار نشوند. یعنی کمربند حفاظتی را در اطراف مکان‌های حرام قرار می‌دهیم تا افراد از کشیده شدن به سمت حرام محافظت شوند.
استاد و پژوهشگر جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها اظهارکرد: این قاعده در دو عرصه درون خانوادگی چون خوش خلقی و عدم خشونت و.. است و در عرصه برون خانوادگی نیز یک سری مسایل را شامل می‌شود که رعایت هر کدام از این مباحث ما را از دچار شدن در مفاسد نجات می‌دهد.
وی گفت: از دستوراتی که در راستای حریم سازی است، مساله حفظ عفت و غض بصر است. یعنی وقتی چشم ما به نامحرم افتاد چشم هایمان را به پایین بیندازیم و نگاه مان را امتداد ندهیم. در این زمینه آیه ۳۰ سوره نور بیان می‌کند که ای مومنین در زمان برخورد با نا محرم چشمان تان را فروببندید. همچنین بعدی این سفارش را به خانم‌ها هم بیان می‌کند.
استاد و پژوهشگر جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها افزود: قرآن کریم تک تک مردها و زنان را مورد خطاب قرارداده است و بیان می‌کند که در برخورد با نامحرم عفت چشم داشته باشید. قرآن نمی گوید نگاه نکنید بلکه می‌گوید که پس از اینکه برخورد کردید نگاه تان را پایین بیاندازید. این واژه در سوره‌های دیگر نیز شاهد هستیم. لقمان نیز به فرزند خود چنین سفارشی در باب پایین آوردن صدا در مقابل مردم دارد.
سلطان محمدی عنوان کرد: علامه طباطبایی بیان می‌کنند که مردان و زنان باید نسبت به نامحرم کاری انجام دهند که از اینکه عفت چشم شان از بین برود و بخواهند با نگاه خود به انحرافات بعدی دچار شوند جلوگیری شود. ایشان می‌فرمایند که ما باید غض بصر داشته باشیم ولی در این قالب یک نهی هم نهفته است یعنی باید از چشم چرانی نسبت به نامحرم خود را حفظ کنیم.
استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: در اینجا یک تاکید و مبالغه ای در ترک حرام و چشم چرانی داریم و این مساله اهمیت این موضوع را می‌رساند. مفسران به ویژه علامه حلی بیان کرده اند که دلیل نگاه نکردن به این دلیل است که در فتنه تحریک شهوت جنسی قرار نگیریم.
استاد و پژوهشگر جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها اظهارکرد: در روایات آمده است که نگاه به نا محرم تیری از تیرهای شیطان است. ورودش با ما است ولی در ادامه مدیریت و تدبیر آن به دست شیطان است. امام علی(ع) بیان می‌کنند که هر کسی به نا محرم نگاه کند غصه هایش ادامه دار می‌شود. همچنین بیان می‌کنند که هر کسی چشمان خود را از نا محرم بپوشاند قلب اش آسوده می‌شود.
وی گفت: در این زمینه روانشناسان مباحث مختلفی بیان کرده اند. از جمله اینکه چشم چرانی باعث سردی کانون خانواده و بی علاقگی به همسر می‌شود. شهید مطهری نیز بیان می‌کنند که این نگاه کردن‌های حرام باعث سردی نگاه وی به خانواده می‌شود.
استاد حوزه و دانشگاه افزود: دومین مساله، مساله حجاب است. خداوند در آیه ۵۹ سوره احزاب بیان می‌کند که زنان مومن باید به حجاب اهمیت دهند زیرا کانون خانواده را حفظ می‌کند. مساله حجاب در قرآن کریم مورد تاکید است و علاوه بر آن به جزییات آن نیز اشاره شده است.
سلطان محمدی عنوان کرد: در خصوص وجوب و چگونگی حجاب و پنهان ساختن زینتی‌ها و.. مبانی قرآنی متعددی داریم. خداوند از واژه جلباب که پوشش سراسری است سخن به میان آورده است. به جز دست و صورت خانم‌ها همه اعضای بدن زنان باید تحت پوشش قرار گیرد.
استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: روانشناسان بیان می‌کنند که خانم‌ها علاقه به خود آرایی دارند و آقایان نیز تنوع طلب هستند. حجاب باعث می‌شود که زنان در مقابل این ویژگی مردان محفوظ باشند. در بازار آزاد برهنگی زن به یک کالای مشترک مبدل می‌شود و همه به خود اجازه نگاه کردن به این زنان را میدهند و کانون خانواده نیز به سستی می‌گراید.
استاد و پژوهشگر جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها اظهارکرد: قرآن ما را از بی حجابی منع کرده است تا کانون خانواده حفظ شود.
وی گفت: مورد دیگر، مساله کاهش اختلاط جنسیتی است. اسلام با فعالیت‌های اجتماعی مشکلی ندارد. اما آنچه قرآن ما را از آن منع کرده آن است که باید در فعالیت‌های اجتماعی خود حریم محرم و نا محرم را رعایت کنیم و از اختلاط جنسیتی دوری کنیم. یعنی ممکن است نیازهای عاطفی مردان به زنانشان کم شود و این کاهش نیاز عاطفی جنسی باعث می‌شود که کیفیت زندگی زناشویی کاهش یابد و طلاق عاطفی در جامعه افزایش یابد.
سلطان محمدی افزود: نکته آخر هم مساله متانت در برخورد با نا محرم است که هم باید در رفتار و هم در گفتار و هم در پوشش باشد. علامه طباطبایی بیان می‌کند که رفتار یک زن نباید مرد را به سمت خود تحریک کند. قرآن کریم بیان می‌کند که باید از قول معروف در مکالمات استفاده کرد تا از تحریک دور بمانند.
نظرات